20. yüzyılda trafik kazalarındaki ölü ve yaraların artmasıyla doğan ihtiyaçtan sonra oluşturulan prefabrik beton yol korkuluğu büyük bir öneme sahip olmuştur. Dönemsel olarak geçmişte yaşanan savaşlarda görülen kayıpların, trafik kazaları yaşanmasının sonrasında da artan kayıplarla eş tutulmasıyla görülen bu oranlar durumun ciddiyetini oluşturmuştur.

Savaşlarla yaşanan kazaların kıyaslanması sonucunda önemi artan prefabrik beton yol korkuluğunun ilk aşaması özellikle otoyollarda iki yönlü trafiği ayıran korkulukları meydana getirmiştir. 1950’den itibaren de önlem almaya yönelik atılan ilk adım, çelik korkuluklar olmuştur.

Çelik korkulukların kazaları önlemede etkisi artırılamamıştır. Oran olarak bakıldığında ise %20’nin üzerine çıkılamamıştır. Bu verilere yönelik, yüksek bakım, onarım ve işletme giderleri gerekmiştir. ABD bu konuda çalışmalar başlatmış ve “New Jersey” tipi beton korkuluklar geliştirilmiştir. Beton korkulukların ilk üretimi Avrupa’da Fransa ve Belçika, daha sonrasında da Almanya da uygulanmaya başlamıştır.

Prefabrik Beton Yol Korkuluğu Özellikleri Nelerdir?

Beton yol korkuluğu seyir emniyetinde en önemli unsurlara sahip fonksiyonları içerir. Bu fonksiyonlar:

• Ayırıcılık fonksiyonu,
• Koruyuculuk fonksiyonu,
• Çarpma anında araçları şeridine sevketme özelliği sunarak 3 fonksiyonu oluşturur.

Çelik korkuluklar esnek sistemler içerisinde taşıtın yönünün değişmesine neden olur. Bu duruma;

• Çarpma enerjisi,
• Konstrüksiyonun şekli,
• Biçimi, nedenleridir.

Beton yol korkuluğunda özel tasarımlar, gerekse rijitliği nedeniyle çarpma anında çarpma enerjisinin taşıt tarafından karşılanmasını destekler. Ayrıca özel tasarımın da yardımıyla aracın tekrar eski şeridine dönmesini sağlar. Aracın tekrar eski şeride dönmesinin sonucunda hızında belli bir azalma oluşur.

Taşıtlarda küçük ve açılı seyirlerin ortalama 7-10 derece olarak prensip şeklinde belirlenmiştir. Bu da tekrar eski şeride dönüşü sağlamaktadır. 25 dereceden daha fazla büyük açılı çarpmalarda ise devrilme söz konusu olabilir. Bu durumda da istatistiklere göre motorlu taşıtlar %90 oranla 15 derecelik açı ile çarpma yaşar.

Prefabrik Beton Yol Korkuluğu Tercih Etme Nedenleri

Beton yol korkulukları başlangıç olarak sadece yerinde dökme olarak üretilmekteydi. Ardından daha sonra sağladığı faydalar sebebiyle prefabrike olarak üretilmeye başlanmıştır. Tercih etme hususunda ön planda tutulun avantajlar:

• Çarpmaya karşı dayanıklılık,
• Bakım kolaylığı,
• Yüksek dayanımlı beton kullanılması,
• Kaza sonrasında değişime ihtiyaç duyulmaması,
• Stokta bulundurulabilmesi,
• Kalite standartlarında üretilmesi,
• Modüler olması,
• Yerinde dökme yönteme göre daha hızlı ve güvenli üretilebilmesi,
• Kolay değiştirilebilmesi,
• Yüksek açılı çarpmalarda taşıtın altında takoz görevini görmesi ve can, mal kaybını önlemesi,
• Toza, rutubete ve neme dayanıklılık,
• Aynı zamanda ışık bariyeri görevini görme,
• Aşınma ve yıpranma ömrünün uzunluğu,
• Farklı desen ve dokuda üretilebilmesi olarak özetlenebilir.

Uygulama Alanları Nelerdir?

Türkiye kapsamında gerçekleşen ilk pilot uygulamalar:

• 1988 yılında uygulanmıştır. İstanbul’da Mavievler rampası-Bostancı arasında 3 km’lik bir kesimde,
• İzmir’de ise Alsancak-Karşıyaka arasında 2,5 km’lik bir bölümde,
• İzmir-Selçuk yolunun 6,5 km’lik bölümünde
• İskenderun-Belen geçidinde 700 m’lik bir bölümde gerçekleştirilmiştir.

İstanbul’da yapılan uygulama alanlarında İstanbul İl Emniyet Müdürlüğü Trafik Denetleme Şube Müdürlüğü kapsamından elde edilen bilgiye göre 15 Mayıs-30 Haziran arasındaki 45 günlük süre içinde kaza oranları %0,0626’dan 1989 yılında %0,0327’ye düşmüştür. Diğer bir açıklamaya göre de prefabrike yol korkuluklarının kullanımları kaza sayısında %48’lik bir düşüş neden olmuştur.

Prefabrik Sanayi Yapılarının Önemi

Prefabrik yapılarda tercih nedenleri birden çoktur. En önemlisi ise kısa zamanda büyük yapıların yapılmasına fırsat tanımaktır. Projelerin maliyetinin az olması, projenin hızlı bir şekilde tamamlanması, prefabrik sanayi yapılarının en önemli avantajlarıdır.

İstenilen kalite ve dayanımın sağlanmasının yanı sıra malzeme ve israfın azaltılması gibi olanakların artırılmasını da sağlar. Burada iş ya da dış mekanlarda oluşabilecek kaza sayılarını en aza indirmek de ayrıcalıkları arasındadır.

Prefabrik olarak üretilen yapılar, daha çok çevreyi kirletmeden etrafa rahatsızlık vermeden çok daha kısa sürede teslim edilir. İlerleyen süreçlerde de hacimsel büyüme hedefleri ile prefabrik yapılar ekonomik, pratik ve hızlı bir şekilde büyüme sağlayabilir.