Betonarme yapıların inşasında kullanılan ve yapının dayanıklı, güvenlik inşa edilmesini sağlayan donatıya etriye adı verilir. Bu donatı hakkında merak edilenleri yazımızın devamında bulabilirsiniz.

İnşaat sektörünün en önemli yapı taşlarından biri olan bu donatı, son derece sağlıklı, dayanıklı ve güvenli yapıların inşasında hayati bir önem taşır. Betonarme yapıların olmazsa olmazlarından biri olarak değerlendirilen bu yapı elemanı, bir çeşit donatı olarak ifade edilir. Genellikle yapılarda boyuna donatıya dik açıdan yerleştirilen ve inşaatı saran çeliğin bükülmesiyle elde edilen yapıya etriye adı verilir.

Beltaş Yapı olarak firmamız bünyesinde imal edilen bu donatı, taşıyıcı sistemi ve içeriğindeki çeşitli donatıları tümüyle saran, inşaat demerinin bükülmesinden elde edilen bir donatıdır. Diğer donatılarda olduğu üzere dış faktörlerden paspayı ya da beton örtüsü olarak bilinen bir betonla koruma altına alınır.

Etriye Nedir?

Betonarme yapıların inşasında önemli bir ihtiyaç olarak karşımıza çıkan etriye, kiriş, kolon ve bunun gibi bazı temel noktalara yerleştirilen bir donatıdır. Kullanıldığı alana göre farklı şekillerde görebilmenin mümkün olduğu bu yapı elemanı, yapılarda önemli görevler üstlenir.  

Etriye Ne İşe Yarar? Görevleri Nelerdir?

Etriyelerle alakalı merak edilen pek çok farklı konu bulunurken, bunlardan biri de bu yapı elemanının ne işe yaradığıdır. Bu donatının görevi ve sağladığı faydalara birkaç örnek gösterecek olursak;

• Kiriş ve kolonların boyuna donatısını sararak burkulmasın önüne geçmesi,
• Deprem esnasında eğilmeyi ve çatlaklar nedeniyle oluşabilecek çekme kesme gerilmesi taşıma gücünü hafifletmesi,
• Donatılara kılavuzluk etmesi,
• Sargılama etkisi sayesinde betonun dayanma gücünü artırması,
•  Kolona yanal destek sağlayarak başınca karşı dayanma gücünü artırması,
• Yapıların deprem karşısındaki dayanıklılığını artırması “Etriye ne işe yarar?” sorusunun cevabına birer örnektir.

Bunların yanı sıra Beltaş Yapı tarafından sunulan bu donatılar, kesitin enerji tüketimini artırarak sünekliğine katkı sağlayabilir. Ayrıca daire şeklindeki kolonlarda donatının devamlılığıyla beraber tüm bu faydalarını artırabilir. 

Etriyenin Görevleri  

Kesme Gerilmelerini Taşıması

Etriyelerin en önemli görevlerinden biri kesme kuvvetinden kaynaklı olarak meydana gelen gerilmeleri taşıyarak kesme göçmesini engellemektir. Beton çekme açısından zayıf olması sebebiyle yapılan hesaplamalarda hiç yokmuş gibi düşünülür ve kesme kuvvetlerinin etriyelerle taşındığı varsayılır. Kesme kuvvetleri kolon, kiriş, perde türünden yapı elemanlarının birleşim bölümlerinde daha fazla bulunmaktadır. Dolayısıyla bu bölümlerde sıkıştırma yapılmaktadır.

Burkulmaların Önüne Geçmesi

Boyuna donatıyı bir tür kafes gibi kavraması sebebiyle burkulma oranını azaltmakta ve bu durum karşısındaki dayanımı artırmaktadır. Burkulmanın önüne geçebilmek amacıyla enine donatı aralıkları ve sıklaştırılmasının projeye uygun olacak şekilde yapılması büyük önem taşır.

Betonu Destekleyerek Dayanım Gücünü Artırması

Boyuna donatının etrafını büyük ölçüde sardığından betonun daha fazla sünek olmasını sağlamakta ve dayanım gücünü artırmaktadır. Bu alanda yapılan bir araştırmaya göre enine donatı kullanılan betona yanal basınç uygulandığında süneklilik oranı 4 katı artış göstermiştir. Bu durumda deprem sırasında betona gelen yanal yükleri karşılayarak betonun dışarı doğru genişlemesini sağlamakta ve hasar oranını minimuma indirgemektedir.

Donatıya Kılavuzluk Etmesi

Boyuna donatı çeliğinin ihtiyaç duyulduğu şekilde tutulmasını, dik ve düzgün kalmasını sağlamaktadır. Donatı karşısında kılavuz görevi üstlenerek dağılmamasını ve bir arada kalmasını sağlamaktadır.

Deprem Karşısında Dayanıklılığı Artırması

Binaların deprem karşısında dayanıklı kalmasını ve yapı güvenliğinin sağlamaktadır. İhtiyaç duyulan faydanın görülebilmesi adına bu elemanların projedeki ölçülerle üretilmesi son derece önemlidir. Boyuna donatıyla başarılı bir şekilde bağlanması, çevresini sarması ve bu donatılarla arasında boşluk bırakılmamalıdır. Kanca boyu ile kancanın 135 derece botun içine bükülecek şekilde konumlandırılmasına da dikkat edilmelidir.

Etriye ile Fret Arasındaki Fark Nedir?

Konuyla alakalı olarak en çok merak edilen şeylerden biri de etriye ile fret arasındaki farktır. Fret; enine donatıyı dairesel olarak çevreleyen bir etriye türüdür. Fretlerin etriyeye kıyasla kolonun davranışına yönelik etkisi açısından önemi daha büyüktür. Fret ya da etriyeli kolonlara eksenel yükleme yapılması durumunda belli bir aşama sonrasında çekirdek dışında bulunan, kabuk denilen alanda kırılma ve dökülmeler meydana gelebilmektedir. Ancak etriye, çekirdek betondan gelen eğilme davranışıyla karşılamaktadır.

Diğer yandan fret, basıncın donatıya donatıyı radyal olarak etkilemesinden kaynaklı olarak bu etkiyi eksenel olarak çekme davranışında bulunmaktadır. Her ikisi arasındaki bu fark ise kolonun dayanımına ve sünekliğine ilave olarak bir katkı sağlamaktadır. Etreyelerde oluşan açılma ya da şişme gibi davranışlar, spiral olarak oluşturulmuş fretlerde meydana gelmez.  

Etriyede Donanım Şartları Nelerdir?

Etriyenin nasıl kullanılması gerektiği ve donanım şartlarının neler olduğu hem son derece merak edilen hem de dikkatli olunması gereken bir konudur. Söz konusu donatının donanım şartlarından kısaca bahsedebiliriz:

• Enine donatıların, boyuna donatıların çevresini sarması ve bir köşe oluşturması önemlidir.
• Enine donatı kancalarının 135 derecelik açıyla betonun içine bükülmesi hayati bir önem taşır.
• Bu donatının kancalarının kolon boyunca bütün enine donatılarda yer alması ve şaşırtmalı bir şekilde yerleştirilmesi gerekir.
• Çirozların her iki uçta da kesinlikle boyuna donatı ve dış etriyeyi sarması gerekir.
• Çirozlar ve enine donatıların beton dökülürken kaymayacağı şekilde boyuna donatılara sıkıca bağlanmalıdır.
• Deprem için üretilen özel donatıların boyuna donatıyı dışarıdan sarması ve kancalarının da boyuna donatının dışından kapanmalıdır.

Bu donatının kullanımı profesyonellik gerektiren bir durum olurken, bu gibi yapı donatılarının kullanımında kesinlikle profesyonel firmalardan destek alınması gerekir. Beltaş Yapı oalrak uzun yıllara dayanan tecrübelerimizle yapı alanında ihtiyaç duyduğunuz tüm hizmetlerimizle yanınızdayız.