Hazır beton, kendisini oluşturan agrega, su, çimento ve katkı maddeleri gibi bileşenlerin, tesis içerisinde bulunan stok alanlarında daha önceden belirlenmiş oranlar ile santrale ulaştırılır. Ardından santral içerisinde yapılan bileşenlerin transmiksere yüklenmesinin sonrasında döküm alanına hazır olarak ulaştırılan beton olarak işlem görür.

Hazır beton üretiminde su ölçme ve karıştırma işlemleri santralde ya da transmikserde yapılma koşullarına göre farklı şekillerde bulunmaktadır:

• Kuru Sistem
• Yaş Sistem

Kuru karışımlı hazır beton, agrega ve çimentonun beton santralinde ölçülmesiyle ya da transmikserde karıştırılan suyun ya da kimyasal maddenin teslim yerinde ölçülerek ilave edilmesiyle oluşturulur. Kuru karışımlı hazır betonun hazırlanması aşamasında şantiye karışımında verilen su miktarına ve karışım süresine ayrıca önem verilmedir.

Yaş karışımlı beton ise içerisine suyu da dahil eder. Tüm bileşenleri beton santrali içerisinde ölçülen ve karıştırılan hazır betondur.

Hazır Beton Nasıl Üretilir?

Hazır beton üretimi tanımda da belirtiği üzere basit bir iş akışına sahip görünür. Ancak sürecin tamamlanabilmesi için birçok farklı işlem olması gerekir. Beton üretimi esnasında hazır beton santralleri stoklama, konveyör sistemleri veya malzeme taşıma açısından farklı tiplerde yöntemler bulunur.

Hazır beton tesislerinin genel iş akışı şu şekildedir:

• Betonu oluşturan malzemelerin temini ve stoklanması,
• Malzemelerin tartılması ve santrale aktarılması,
• Santralde karışım sonrasında transmiksere yüklenmesi,
• Malzeme stoklarının kontrolü (çimento silosu, agrega stok alanı, karma suyu havuzları, katkı maddeleri),
• Santral genel bakım ve temizliği aşamalarından oluşmaktadır.

Hazır Betonun Tasarım Aşaması

Agrega

Beton içerisinde kullanılan maddeleri temsil eder. Betonun ortalama %60-80’ini oluşturan kırma taş, kum-çakıl gibi malzemelere verilen adıdır.  

• Taş ocaklarında istenen standartlarda hazırlanır ve tesislere yüklenmiş halde getirilir.
• Tesis içerisinde her gelen agregadan belli oranlarda numuneler alınır.
• Tesise kamyon vasıtasıyla gelen agrega miktarına göre kantarlarda tartılır ve stok alanında özelliğine göre boşaltılır.

Burada genelde bir yükleyici, stok alanları içerisinde ya da bunkerlere agregaların yüklenmesinde belli zaman aralıkları dahilinde malzemelerin durumuna göre yükleme yapılması için çalışmaktır.

Çimento

Fabrika ortamında üretilen çimento, dökme şeklinde çimento silobası aracılığı ile getirilir. Silobas içinde bulunan çimentolar, boşaltma vanalarından çimento silolarının dolum vanası arasında bağlantı yapılarak basınç yardımı ile aktarılır. Çimento siloları içerisinde stoklanan çimentolar genelde helezon konveyörler ile santrale iletilir.

Karma Suyu

Betonu oluşturan bileşenlerden karma suyu, hazır beton tesislerinin bulunduğu alanlara göre şebeke ve yeraltı sularında en sık ve pratik yollarda kullanılan yöntemdir. Bununla birlikte geri dönüşüm, yağmur suyu vb. gibi suların çökertme havuzlarında toplanması ile geriye kazanılan sular hazır betonda karma suyu olarak kullanılır.

Böylelikle karma suları, tesis içerisinde bulunan su havuzlarından direkt olarak beton santraline çeşitli su pompaları sayesinde iletilir ve karışıma eklenmiş olur.

Katkı Maddeleri

Hazır betona hava koşulları ya da betonun özelliklerine göre ilaveler yapılabilir. Bu katkılar da üretimin yerinden katkı kamyonlarına getirilir. Tesis içerisinde katkı depolarına boşaltılır ve tekrar kullanım miktarına göre basınç ve beton santrallerine yönlendirilirler.

Malzemelerin Tartımı ve Santral İçine Aktarılması

Agregaların stoklanması ve santrale yönlendirilmesi açısından 2 farklı sistemi vardır. Bunlar; yıldız ve bunkerli sistemlerdir.

Yıldız Tip Santraller

Yıldız tip santrallerde üretim sürecinin yavaşladığı ve otomasyon açısından pasif olmaları nedeniyle eski tip santraller için daha çok tercih edilir. Agreganın beton santraline aktarma işlemi ya bant sistemi ya da eski yöntem olarak bilinen skreyper sabit kovalı vinç yardımı ile yapılmaktadır.

Bunker Sistem

Agregalar, özellikle ayrılan bölümlere göre yerleştirilir. Otomasyon sisteminde bölümlerden ihtiyaca göre agregaların tartımla alınır. Genelde bant konveyörlerin kullanılması ile santral içine iletilen sistemdir.

Yeni sistem santraller daha çok kullanılır. Bunun sebebi otomasyon sisteminin varlığı ve daha az iş gücüne ihtiyaç duyulmasıdır.

Santralde Karışım ve Transmiksere Yüklenmesi

Stok alanları için tartılmaya alınan malzemeler, santralde belirlenen uygun sürelerde karıştırılır ve homojen hale getirilir. Yerine ulaştırılmak için hazır tutulan beton, santral mikserinin alt kapaklarının açılmasıyla santral mikseri altında bulunan potaya yakın transmiksere yüklenir. Genelde santral kapasitelerinin transmikserden daha büyük olması sayesinde dökümü yapılan beton bir seferde miksere karıştırılmak üzere dökülebilir.

Bu durumda santral içerisinde betondan transmikser kapasitesi kadar beton aktarımı yapılır. Geriye kalan alan için betonda dolum yapılan transmikserin potanın altından ayrılması üzerine de işlem yapılır. Bu işlem, boş transmikserin yanaşması süresince yine santral mikseri içinde karıştırma işlemidir. Karıştırma işlemi, boş transmikserin kapasitesi doldurulana kadar devam eder.

Transmiksere beton yüklemesinin ardından dolum ağzı ve etrafında kalan beton kalıntıları da hızlı bir şekilde santral içerisinde temizlenir. Bu işlem yıkama suyunun ve kalıntılarının atık olmaması için karma suyunun olduğu geri dönüşüm havuzları içerisinde uygulanır.